مسوولیتهایی که به آنها «بله» گفتهایم!
هر شخص نسبت به باورهای مذهبی خودش متعهد است و از اصول آن تبعیت میکند. به عنوان نمونه در دین اسلام هر کدام از ما در درجه اول ملزم به پاک زندگی کردن و رعایت حقالناس و عبادت خداوند هستیم. و اگر جایی احساس کردیم که خطایی دارد صورت میگیرد، در مرحله اول امر به معروف و نهی از منکر و در صورتی که این روش کارساز نشد، وظیفه جهاد بر عهده ما است. علاوه بر مواردی که به آنها اشاره کردیم، ما در قبال افرادی که با آنها در ارتباط هستیم هم وظایف و تعهداتی را بر دوش داریم. نسبت به افراد خانوادهمان یک سری وظایف و مسئولیتها، نسبت به اشخاصی که در محیط کار با آنها درگیر هستیم، نسبت به کسانی که در محیط تحصیل میبینیم و در کل نسبت به تک تک افرادی که در اجتماع با آنها رو در رو میشویم یا به گونهای به ما مرتبط میشوند، وظیفهمند و دارای تعهد و مسئولیت هستیم.
و یکی از مهمترین آنها، تعهداتی است که ما نسبت به همسر و فرزندان خود داریم. این تعهدات کاملا متقابل است: شوهر نسبت به زن و فرزندان، زن نسبت به شوهر و فرزندان و فرزندان نسبت به خواهر و برادرها و والدینشان وظایفی را بر عهده دارند. نکته چالشبرانگیز، مسئولیتها و تعهداتی است که زن و مرد در دوران عقد نسبت به هم دارند.
زوجین در این دوران، به طور قانونی و شرعی زن و شوهر هستند. پس سؤال اینجاست که آیا تمامی وظایف قانونی و شرعی بر دوش آنها قرار میگیرد؟ بگذارید اول به این وظایف اشارهای بکنیم: اول از همه باید بگوییم که تعهدات اخلاقی مربوط به دوره خاصی نمیشود و از لحظهای که دختر و پسر، رسما و شرعا زن و شوهر شدند، رعایت تعهدات اخلاقی (وفاداری، محبت کردن به هم، حمایت از همدیگر و...) بر آنها واجب میشود. اما آنچه قانون و شرع به عنوان تعهدات اصلی برای همسران تعیین کرده این است که مرد وظیفه دارد به همسرش نفقه (خرج و مخارج زندگی) بدهد. برایش سرپناهی تهیه کند و رفاه و آسایش او را تأمین کند. و در طرف مقابل زن نیز وطایف تعریفشدهای دارد. علاوه بر وظایف و مسئولیتهای کلی پس از ازدواج، مسئولیتهای جزئی دیگری نیز وجود دارد که با تعاملات دو طرفه نمود مییابد.
با تعریف بالا آیا زوجین در دوران عقد این تعهدات و مسئولیتها را نسبت به هم دارند؟ باید بگوییم که نه! درست است که آنها شرعاً و رسماً زن و شوهر هستند، ولی در دوران خاصی (دوران عقد) به سر میبرند که هنوز این تعهدات بر آنها واجب نشده است. چون آنها عملا زندگی مشترکشان را شروع نکردهاند. زن نمیتواند از شوهرش انتظار خرج زندگی داشته باشد، چون هنوز در تمکین پدر خود است. در طرف مقابل هم شوهر نمیتواند از همسرش توقع تمکین را داشته باشد. چرا که هنوز سرپناهی را آماده نکرده تا بهطور رسمی زندگی مشترکشان را آغاز کنند. اما همانطور که میدانیم، دوران عقد، دوران واسطهای است که نوع روابط دختر و پسر را، رفته رفته به سمت زن و شوهر شدن سوق میدهد. فرد در این دوران همسرش را بهتر میشناسد و یاد میگیرد که در زندگی چگونه با او برخورد کرده و حقوقش را رعایت کند. پس بهتر است که زن و مرد در این دوران، حد میانه را در پیش بگیرند. بدین شکل که مرد با اینکه وظیفه ای ندارد، اما تا حدی که توان مالیاش اجازه میدهد، نیازهای مادی همسرش را تأمین کند و زن هم با اینکه عملا وظیفه دارد، در رفت و آمدهایش فقط از پدرش تبعیت کند، اما به شوهرش احترام بگذارد و از او هم اجازه بخواهد. به این ترتیب زن و شوهر کمکم به انجام مسئولیتهای اصلیشان عادت میکنند تا آماده ورود به زندگی مشترک شوند.
محسن امیری