اصول خواستگاری

خواستگاری را مرد یا خویشان و دوستان نزدیکش انجام می‌دهند، و اگر توسط خویشان انجام بگیرد بهتر است، زیرا احترامی است به آنها و موجب صفا و الفت بین دو خانواده خواهد بود، به علاوه سنگین‌تر و آبرومندتر می‌باشد. خواستگاری جنس مذکر از جنس مؤنث طبق ناموس آفرینش می‌باشد و عکس آن مستهجن به شمار می‌رود. مرد همیشه خواهان است و زن خواسته. از مرد طلب و عشق پسندیده است و از زن حیا و ناز و کرشمه،مرد طالب و اهل نیاز است و زن مطلوب و اهل ناز. در مراسم خواستگاری چنین مرسوم است که از جانب مرد چیزی از قبیل انگشتر یا حلقه یا زیور آلات یا لباس به زن تقدیم می‌شود، و این رسم خوبی است، زیرا در روح زن تأثیر نیکو می‌گذارد و این عمل را دلیل صدق و علاقۀ مرد می‌شمارد و بدین وسیله احساس شخصیت می‌کند و محبت و علاقه‌اش زیاد می‌گردد. در این مراسم مقداری هم شیرینی از طرف مرد به خانۀ عروس برده می‌شود که آن هم در ایجاد محبت تأثیر دارد. بعد از این مراسم، متقابلاً از خانوادۀ عروس چیزی از قبیل ساعت یا حلقه یا لباس، و مقداری هم شیرینی به خانۀ داماد برده و تقدیم او می‌شود.

بعد از این مراسم، زن و مرد نامزد شده‌اند و به همدیگر وعده داده‌اند که در آینده‌ای نزدیک مراسم عقد و خطبه‌خوانی را انجام دهند و زن و شوهر شوند.

در دوران نامزدی و قبل از خطبه‌خوانی، پسر و دختر محرم نیستند و شرعاً حق تمتع و لذّت‌جویی از یک‌دیگر را ندارند، در این مورد باید منتظر خطبه‌خوانی باشند. ولی باید توجه داشته باشند که دوران نامزدی دوران حساسی است که ممکن است در اثر بی‌توجهی کدورت حاصل شود و علاقه‌ها به دل‌سردی تبدیل گردد. رفت و آمد خانوادگی باید برقرار باشد. خوب است پسر گاه گاه هدیه‌ای برای دختر بفرستد و اگر به سفر رفت به وسیلۀ نامه یا تلفن از نامزدش احوال پرسی کند و از سفر سوغاتی برایش بیاورد. در مقابل دختر و خانواده‌اش متقابلاً مقابله به مثل کنند و بدین وسیله مراتب وفاداری و علاقۀ خویش را اظهار نمایند.

مراسم نامزدی استحکام کافی ندارد و ممکن است در اثر حوادث کوچکی در معرض انحلال قرار گیرد. بنابراین خانوادۀ پسر و دختر و خود آنها باید مراقب رفتار و گفتارشان باشند، مبادا وسیلۀ دل‌سردی و انحلال فراهم گردد.

در دوران نامزدی گر چه پسر و دختر هنوز شرعاً و رسماً زن و شوهر نشده‌اند ولی وعدۀ ازدواج داده‌اند، باید به وعدۀ خویش وفادار باشند. پسر باید توجه به هر دختر دیگری را از مغز خود بیرون سازد و جز به نامزدش نیندیشد. دختر نیز باید از همۀ پسران چشم بپوشد و فقط در انتظار وصلت با نامزدش باشد.

بر عهد و پیمانی که در هنگام نامزدی بسته‌اید استوار و وفادار باشید و با بهانه‌های کوچک و جزیی این پیمان مقدس را بر هم نزنید. اگر خواستگار دیگری به سراغ شما آمد جواب رد به او بدهید. شما انسانید و انسان باید به وعده‌هایش وفادار باشد.

فقط در صورتی که عذر موجه داشته باشید می‌توانید نامزدی را بر هم بزنید، و آن در صورتی است که پسر یا دختر احساس کند که نامزدش فاقد یک یا چند معیار ضروری و مهم ازدواج است؛ مثلاً در این دوران برایش کشف شود که نامزدش تقیّد به دین و احکام شرع ندارد، بداخلاق، یا مشروب‌خوار، یا قمار باز، یا تارک الصلاة، یا معتاد، یا سارق و جنایت‌کار است. معلوم است که چنین ازدواجی قرین سعادت و خوش‌بختی نخواهد بود، پس چه بهتر که در همان آغاز به هم بخورد. در چنین فرضی به نفع آنهاست که نامزدی را بر هم بزنند، چون جلوی ضرر را هر جا بگیری نفع است.

ولی در همین صورت هم باید قضیه را به طور مسالمت‌آمیز و دوستانه و با رعایت کامل اخلاق و مقررات اسلامی حل و فصل نمود، و از هتک آبرو و بدگویی و کینه‌توزی و اذیت و آزار جداً خودداری کرد.

ناگفته نماند که چون هنوز صیغه عقد خوانده نشده هدایایی که زن و مرد به دیگری عطا کرده تعلق به خودش دارد و می‌تواند آن را مطالبه کند و پس بگیرد، زیرا هدیه معلق به ازدواج بود و چون ازدواجی واقع نشده قابل استرداد می‌باشد. البته این حکم مخصوص است به هدایایی که معمولاً باقی می‌ماند، مانند انگشتر و حلقه و لباس و زیورآلات و ساعت و امثال اینها، این قبیل چیزها را می‌توانند مطالبه کنند و بر دیگری واجب است تحویل دهد. اما چیزهایی که ماندنی نیستند و برای مصرف برده می‌شوند، مانند شیرینی و میوه، اینها قابل استرداد نیستند و نباید مورد مطالبه قرار گیرند. به هر حال در این موارد گذشت لازم است نباید سخت‌گیری کرد، تحمل ضررهای کوچک بهتر است از تحمل دشواری‌های ناگوار آینده.